Het organiseren van een uitvaart draait om het nemen van veel beslissingen in een zeer kort tijdsbestek. Wel of niet opbaren en waar? Wat moet er op de rouwkaart, begraven of cremeren, welke kist, wel of geen dienst in de kerk, welk vervoer, welke sprekers, welke bloemen, welke muziek? Dit alles moet in een paar dagen geregeld worden. De uitvaartondernemer begeleidt nabestaanden tijdens deze emotionele en hectische periode. ‘Wij brengen rust en overzicht in een onrustige tijd. Er moet veel, maar niet alles moet meteen.’ Aan het woord is Bettina Kusters, sinds 2008 samen met haar man Gregor, werkzaam als zelfstandig uitvaartondernemer. ‘Wij houden de tijdsplanning goed in de gaten en melden ons wel als dat nodig is.’
Uitvaartondernemer brengt rust en overzicht
Geen situatie is hetzelfde. Geen familie is hetzelfde. Geen uitvaart is hetzelfde. Komt iemand plotseling en onverwacht te overlijden, bijvoorbeeld door een ongeluk, dan verloopt de uitvaartbegeleiding meestal totaal anders dan bij iemand die overlijdt na een lang ziekbed. In het laatste geval is er vaak al nagedacht over het afscheid en zijn concrete wensen rondom het afscheid vastgelegd. Is dat niet het geval, dan moeten veel beslissingen worden genomen in een paar dagen tijd. De eerste zorg van de uitvaartbegeleider is altijd voor de overledene, wordt deze thuis verzorgd en opgebaard of op locatie? ‘Na de kennismaking met de nabestaanden peil je de situatie, weten ze wat ze willen? Of moet ik ze al voorzichtig aan het nadenken zetten met wat informatie? Tijdens het regelgesprek moeten een aantal zaken besproken worden en daarop probeer ik de mensen alvast een beetje voor te bereiden.’ Bettina heeft daarbij een handige tip: ‘Gaat er een nacht overheen, leg dan een kladblokje neer en schrijf je gedachten op. Zo blijft het niet malen in je hoofd, maar vergeet je ook niets tijdens het gesprek.’
Uitvaartbegeleiders zijn getraind en ervaren in de omgang met mensen en emoties. ‘Je moet er zijn als je er moet zijn en wegblijven als dat even nodig is.’ Bob Noten heeft in 18 jaar uitvaartbegeleiding goed leren aanvoelen wanneer hij beter even kan gaan. ‘Het is al vermoeiend genoeg voor de nabestaanden. Mensen zijn verdoofd. Daarom is het zaak de tijd te nemen die er is. Soms voel ik na een kwartier, dit heeft geen zin. Ik kom morgen wel even terug.’ Ten opzichte van zijn beginperiode in de uitvaartbranche is er veel veranderd. Waar je vroeger standaard naar de kerk of het crematorium ging voor een afscheidsdienst, zijn de mogelijkheden nu oneindig. ‘Een uitvaart wordt steeds persoonlijker. Dat is mooi, maar soms krijg je vragen waarin je je goed moet verdiepen. Ik heb wel eens aan de Maas gestaan voor een uitvaart. Dan moet je vooraf nagaan: mag dit wel? Is er een vergunning nodig?’
Informeel en persoonlijk
De contrasten zijn groot. De ene uitvaart is heel uitbundig en viert het leven. De andere is juist klein, stil en ingetogen. Noten vindt het ‘een boeiend vak, dat gelukkig veel informeler en persoonlijker is geworden. Stropdas en kostuum blijven nu in de kast als ik bij de mensen op bezoek ga. Het draait tegenwoordig vooral om luisteren en puzzelen. Samen met de nabestaanden een mooi afscheid neerzetten. Daar gaat het om. Het rouwen en het verdriet kunnen we niet wegnemen, maar als de uitvaart helemaal naar wens is verlopen, biedt dat wel een stukje troost in het rouwproces.’
Tekst: Katja Waltmans – Gepubliceerd in In Memoriam 25 oktober 2018
